Obsesif Kompulsif Bozukluk Tanımı
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ilk kez 1838 yılında tanımlanıştır. Yineleyici obsesyonlar ve/veya kompulsiyonların görüldüğü, genellikle süreğen, kimi zaman da dalgalı seyreden, kişinin günlük işlevlerini önemli düzeyde etkileyen bir hastalıktır. Obsesyon, kişinin isteği dışında ısrarlı ve zorlayıcı bir şekilde aklına gelen, kişi tarafından mantık dışı ve saçma olarak görülen, anksiyete ortaya çıkarıcı, yineleyici özellikte olan düşünce, dürtü ya da imgelerdir. Kişi obsesyonlarını zihninin birer ürünü olarak görür. Kompulsiyonlar ise kişinin obsesyonlarına yanıt olarak ya da belirli kurallara göre gerçekleştirmek zorunda olduğunu hissettiği yineleyici ve belirli bir amaca yönelik olan törensel davranışlar ya da zihinsel eylemlerdir. Kompulsiyonlar, obsesyona eşlik eden anksiyeteyi gidermek, korku yaratan bir durumu etkisizleştirmek ya da önlemek üzere yapılır. Ancak yapılan etkinlik, önlenmek istenen şeyle gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da aşırıdır. Kişi kompulsiyonlarını engelllemeye çalıştığında yoğun bir anksiyete yaşar. OKB belirtilerini gruplandıracak olursak;
Kompulsif temizleme/el yıkama ile beraber olan bulaşma/hastalık konusundaki obsesyonlar;
Kontrol etme obsesyonları ile beraber olan kuşku obsesyonları;
Simetri, düzen ve sayılarla ilgili obsesyon ve kompulsiyonlar;
Biriktirme, toplama kompulsiyonları;
Obsesyonel yavaşlık
Obsesyon ve kompulsiyonları anlayalım
En sık rastlanan kirlenme/bulaşma obsesyonlarında kirli olduğu düşünülen yerlerden mikrop, idrar, dışkı vb. şeylerin bulaşabileceği endişesi yaşanır. Bulaşmayı önlemek için eşyalara dokunmaktan, insanlarla yakın temas kurmaktan kaçınabilirler. Sık ve yineleyici tarzda el yıkama bu obsesyonlar nedeni ile oluşan kompulsiyonlardır. Bir eylemin yapıldığında emin olamama ise kuşku obsesyonu olarak tanımlanır. Bu tür obsesyonu olan bir kişi ütüyü prizden çekip çekmediğinden ya da kapıyı kilitleyip kilitlemediğinden emin olamaz. Bu obsesyon genelde bir tehlike durumununa işaret ettiğinden, ardından güvenliği sağlamakla ilişkili kontrol etme kompulsiyonları gelir. Kişi ütüyü prizde unutup unutmadığını ya da kapıyı kilitleyip kilitlemediğini tekrar tekrar kontrol edebilir. Bu tür kompulsiyonlar evde yaşayanların can güvenliğini sağlamak ve bir takım felaketlerin ortaya çıkmasını önlemek amacıyla yapılmaktadır. Simetri ve düzen obsesyonları, nesnelerin ve olayların belirli bir düzen ve konumda olması ya da eşyaların tam bir simetri içinde bulunmasıyla ilişkili obsesyonlardır. Bu tür obsesyonlara yanıt olarak, bir denge ve simetri sağlamak üzere eşyaları belirli bir sıra ve düzen içinde tutmaya çalışma tarzındaki simetri/düzenleme kompulsiyonları ortaya çıkar. Saldırganlık obsesyonlarında, kendine ya da başkalarına yönelik öldürme, yaralama, çeşitli şekillerde zarar verme düşünceleri görülür. Bu kişiler bıçak, makas gibi sivri nesneleri bulundurmakta, sevdikleri kişilerle yalnız kalmaktan, ölüm haberleri ile karşılaşmamak için gazete okumak ya da televizyon izlemekten kaçınabilirler.
Ayrıca obsesyonlar, utanç verici ve kabul edilemez olarak nitelenen cinsel temalarla ilişkili olabilir. Günahla ilgili düşünceler ve benzeri dini temaların yer aldığı obsesyonlar ülkemizde sık görülen obsesyon tipidir. Başka bir obsesyon tipi ise hayatı tehdirt eden bir hastalıpa yakalanma şeklinde ortaya çıkan bedensel obsesyonlardır. Bu tür obsesbyonlar sıklıkla kanser, AIDS, cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma korkusu şeklinde ortaya çıkar. Bu tür korkulara hastalıkla ilişkili olduğu düşünülen beden bölümünün konrol, onaylama arayışı gibi kompulsiyonlar eşlik eder.Gerçek anlamda maddi ya da manevi değeri olmayan birçok şeyin saklanıp biriktirildiği, gereksinim duyulmadığı halde satın alındığı kompulsiyon tipi biriktirme kompulsiyonlarıdır. Bu tür kompulsiyonlarda, kullanım değeri olmayan çeşitli nesneleri atmaya ya da elden çıkarmaya yönelik yoğun bir korku vardır. Kişinin evdeki yaşam alanını önemli ölçüde kısıtlayacak boyutlara ulaşabilir. Yineleyici tarzda dua etme, sayı sayma, belirli kelimeleri yineleme gibi düşünsel süreçler zihinsel kompulsiyonlardır. Sık görülürler.
Obsesif düşünceler ve törensel davranışlar, kişinin günlük etkinliklerini yerine getirirken yavaşlamasına neden olur. “Obsesyonel yavaşlık” olarak tanımlanan bu durum bazen kişinin yaşantısını felç hale getirecek aşırılıkta olabilmekte ve kişinin günlük işlerini yapması saatlerini alabilmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisi, farmakoterapi (ilaç tedavisi ) ve bilişsel davranışçı terapi uygulamaları ile sürdürülür. Dirençli OKB de alternatif tedavi yaklaşımları ve güçlendirme tedavileri uygulanmaktadır. Yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır.
